Dat daken geschikt zijn om energie op te wekken is niet nieuw, maar ze kunnen ook ruimte bieden voor recreatie, natuur en waterbeheer. Met het oog op de klimaatsverandering worden innovatieve, klimaatrobuuste oplossingen voor daken steeds relevanter. 

Om het Stadslab2050 traject klimaatrobuuste daken een inspirerende start te geven, organiseerden we op 11 juni twee events: de “Inspiratiedag multifunctionele daken” richtte zich op professionals, “Dromen over daken” was voor iedereen toegankelijk. We trokken enkele interessante lessen uit de infomomenten die we nu met je willen delen.

Het eerste intelligente groendak van Vlaanderen

Eén recent voorbeeld van hoe daken een antwoord kunnen bieden op de tastbare uitdaging van klimaatsverandering, is het eerste intelligente groendak op het gebouw van 'Beweging.net' in de Nationalestraat. Jean-Christophe Grimard, productontwikkelaar van Vegetal I.D., liet ons kennis maken met de opbouw en werking van dit dak.

Wat we onthielden:

1. De groene sector experimenteert volop met intelligente groendaken om die effectief in te zetten als regenwaterspons. Door te kunnen sturen op waterberging en -afvoer krijgen daken een nieuwe dimensie.
2. Dit soort daken noemen we retentiedaken. Zelfs onder je terras kan je regenwater bufferen en dat vertraagd naar het beplantte gedeelte van je dak laten vloeien. Zo zorg je voor een extra “watertoevoer” tijdens droge periodes.

(c) Frederik Beyens - bezoekers op het intelligent groendak van Beweging.net

Hoe slim zijn intelligente daken?

Onderzoekers Patrick Willems en Vincent Wolfs van de KU Leuven lichtten de eerste resultaten van hun metingen en analyses toe.

Wat we onthielden:

1. Door voldoende grote waterreservoirs te voorzien op daken, kan 80% van het regenwater ter plaatse door de planten opgenomen worden en verdampen. Dat volume regenwater bereikt het riool dus nooit. 
2. Deze resultaten kunnen nog beter als we intelligente sturing toevoegen aan retentiedaken.

Lees hier een interview met dr. Vincent Wolfs over de eerste resultaten, en bekijk hier zijn uitgebreide presentatie over de metingen, modellering en geleerde lessen.

Antwerpse daken: Kansen voor de stad van morgen

Toon Vanobbergen, stedenbouwkundig ontwerper bij het team van de Antwerpse Stadsbouwmeester kijkt met een ruimtelijke bril naar platte daken.

Wat we onthielden:

1. Er schuilt een enorm potentieel van wel 15,5 miljoen m² op de Antwerpse platte daken om stedelijke uitdagingen aan te pakken zoals regenwatermanagement/wateroverlast, verdroging, hittestress, tekort aan ruimte voor rust, sport of nieuwe huisvesting (optoppen).
2. De grootste daken in de binnenstad behoren tot scholen, overheidsgebouwen, parkings en loodsen in binnengebieden. In de 20^ste Eeuwse gordel komen daar ook nog grote daken van supermarkten, bedrijfsgebouwen en appartementsblokken bij. Ook de aaneengesloten platte daken van homogene bouwblokken bieden hier mogelijkheden.

Toon suggereert om per type gebied naar de best mogelijke oplossing te zoeken. Lees er hier alles over.

Meerdere functies op één dak, inspirerende voorbeelden

Friso Klapwijk van De Dakdokters toonde enkele inspirerende voorbeelden van multifunctionele daken.

Wat we onthielden:

1. Dakontwerpers werken meer en meer met verschillende kleuren voor verschillende dakfuncties en tonen aan dat werken met combinaties op daken een grotere meerwaarde bieden.
2. Je kan een verwaarloosde buurt doen herleven door succesvolle (buurt)dakprojecten.
3. Op een appartementsgebouw kan je een gemeenschappelijk dakpark aanleggen waar de buren elkaar kunnen ontmoeten. Zo hebben appartementsbewoners ook een eigen buitengebied dat meer waarde geeft aan hun woning.

(c) De Dakdokters - appartementsbewoners delen een daktuin

4. De gemakkelijkst in praktijk om te zetten les uit de proefprojecten met retentiedaken: investeer eerder in een goede, uitgebreide drainagelaag onder de planten. Dat levert veel meer voordelen voor hun groei dan een dikkere laag substraat. Bovendien belast dit je dak minder.

(c) De Dakdokters - een polderdak met molen en dijk zorgt mee voor waterbeheersing

Bekijk nog meer inspiratie van De Dakdokters hier

Sander De Kegel van Ecoworks ging verder in op verschillende type groendaken en toonde voorbeelden uit Antwerpen.

Wat we onthielden:

1. Iedereen heeft nood aan rust, groen en een gevoel van ruimte. Dankzij een groene oase op een dak in de buurt, voelen mensen zich meer thuis in de stad.
2. Een natuurdak is weliswaar niet altijd groen van uitzicht, maar geeft toch meer groenbeleving dan een dak waarop enkel sedumplanten liggen.

(c) Ecoworks - een natuurdak met vijver en hoge grassoorten die ook afgestorven een aangenaam zicht bieden

3. Een groendak hoeft niet perse toegankelijk te zijn, het uitzicht op een weelderig groendak, zorgt er voor dat  de kantoorbediende, appartementsbewoner of patiënt zich meer ontspannen voelt.

(c) Ecoworks - groen dat niet toegankelijk is, zorgt voor een visueel ontspannen gevoel

De toegevoegde waarde van daken in de binnenstad

Rien de Groot van LG architecten hamerde erop om de waarde die op daken schuilt te gaan ontginnen.

Wat we onthielden:

1. Het is niet omdat een dak niet erg sterk is, dat er niets mee kan gebeuren. Leg jouw dakvisie voor aan een ingenieur of architect en laat hem naar oplossingen zoeken.
2. De beste functiemix verschilt afhankelijk van het gebied, de dakeigenschappen en de meerwaarde die je wil bieden aan jezelf of de buurt.

(c) LG architecten - nodenschets van de functiemix water en groen 'De Heuvel' in Rotterdam

3. Trek de toegevoegde waarde van de dakinvestering doorheen het gebouw door. Als je een daktuin bereikbaar wil maken, kan dat bijvoorbeeld een goed moment zijn om de hele traphal en lichtinval te herbekijken.

Aan dit evenement werkten Stadslab2050, Beweging.net Antwerpen en KU Leuven samen.